Andrzej Demarczyk
Data urodzenia: 1877-01-01
Data śmierci: 1955-03-23
Zawód: Blacharz
Miejsce pochówku: Cmentarz przy ul. Wrocławskiej, Opole
Inskrypcja:
Brak danych
Życiorys:
Urodził się jako drugi syn Emanuela Demarczyka, z zawodu handlowca i Józefy Waczyńskiej. Od 1890 roku rodzina zamieszkiwała w Bytomiu, gdzie Demarczyk zdobył wykształcenie zawodowe i pracował jako mistrz branży blacharsko-instalacyjnej. W 1902 roku ożenił się z Anną Marta Faber, którą poznał w polskim amatorskim zespole teatralnym. Z małżeństwa urodziło się sześcioro dzieci (córką najmłodszego, urodzonego w 1911 roku Leonarda jest znana pieśniarka Ewa Demarczyk).
Był czynny w polskich organizacjach działających w Bytomiu, m. in. Polskim Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, w którym z biegiem czasu objął funkcję naczelnika. Podczas I wojny światowej otrzymał przydział mobilizacyjny do armii cesarstwa niemieckiego, był dwukrotnie ranny, ze służby wojskowej powrócił w listopadzie 1918 r. Ponownie włączył się aktywnie w działalność polskich organizacji, szczególnie w tworzenie konspiracyjnej komórki Polskiej Organizacji Wojskowej w Bytomiu. W I powstaniu śląskim był dowódcą grupy, która miała za zadanie zaatakować jednostkę „Grenzschutzu” stacjonującą w jednym z bytomskich hoteli. Brał także czynny udział w II i III powstaniu śląskim.
Po powstaniach rodzinę Demarczyków, jako szczególnie aktywna w polskim życiu narodowym, wyeksmitowano z mieszkania w Bytomiu i nakazano wyjazd do Polski. Demarczykowie przeprowadzili się wówczas na eksterytorialny teren polskiego Konsulatu Generalnego w Bytomiu, gdzie Andrzej Demarczyk został zatrudniony w charakterze dozorcy budynku. W konsulacie pracował także po przeniesieniu jego siedziby do Opola (1931), aż do wybuchu wojny (1939).
Wojnę rodzina Demarczyków spędziła w Krakowie, po wojnie Andrzej Demarczyk wraz z żoną powrócił do Opola, gdzie zaangażował się w budowę życia polskiego na terenie miasta.
O okolicznościach śmierci pisał zięć Demarczyka – Wojciech Poliwoda: „Zmarł zapomniany i w niedostatku. Los nie był mu łaskawy, nawet sztandar powstańczy nie towarzyszył mu do jego grobu. Znamienny był również zbieg okoliczności śmierci Andrzeja Demarczyka […] z pogrzebem jego zięcia, powstańca Józefa Poliwody. Wyruszył na cmentarz wraz z konduktem pogrzebowym, lecz na cmentarz już nie doszedł. Śmierć zaskoczyła go na ulicy […]. Jego szczątki spoczywają tuz obok grobu zięcia – Józefa Poliwody”.
Ważniejsze źródła:
Encyklopedia powstań śląskich, red. F. Hawranek et al., Opole 1982, s.92
Wojciech Poliwoda, Wspomnienia 1913-1939, Opole 1974, s. 62-69
Zdjęcia:
