Wilhelm Porsch

(grób nie zachował się)

Początki katolickiej rodziny prawniczej Porschów na Górnym Śląsku sięgają początków XIX wieku. Ojciec Wilhelma Porscha, radca prawny Joseph Porsch († 1848) był sędzią w Krapkowicach, zarówno w mieście, jak i w dobrach rycerskich . Wilhelm Porsch uczęszczał do gimnazjum w Leobschütz (Głubczyce), a po maturze studiował teologię we Wrocławiu.

W 1845 roku został wyświęcony na księdza przez biskupa Diepenbrocka. W 1846 roku podjął posługę kapłańską w opolskim kościele św. Krzyża, a od 1851 do 1862 roku był kuratorem w kościele na Górce. Ponadto aktywnie angażował się w działalność katolickiego „Towarzystwa św. Wincentego” („Vincentius-Vereins“), któremu przewodniczył. Dla przykładu w 1853 roku zorganizował loterię, dochody z której miały wspierać ubogie rodziny i uczniów. Ze względu na specjalne predyspozycje pedagogiczne w 1860 roku powierzono mu zadanie inspekcjonowania „katolickich szkół powszechnych” w powiecie opolskim. Z ramienia tego urzędu odbył wiele wizytacji, jednak prawdopodobnie w 1862 roku nasiliła się u niego choroba reumatyczna, przez co w 1863 roku musiał zaprzestać tego rodzaju aktywności Rok wcześniej długo już obecny w Opolu i niezwykle szanowany kurator Porsch został mianowany proboszczem kościoła św. Krzyża w Opolu.

Porsch angażował się nie tylko w akcje charytatywne, ale podobnie jak jego brat, wrocławski wydawca Guido Porsch (1818-1889), szczególnie po nasileniu się kulturkampfu, który dotkliwie uderzył w ks. Porscha, był aktywny politycznie w założonej w 1870 roku katolickiej partii Zentrum. Już w 1873 roku musiał zrezygnować z urzędu rewizora szkół katolickich, a w 1875 roku na wniosek burmistrza Goetza został wykluczony z kuratorium szpitala św. Aleksego, w którym zawsze dotąd znajdował się proboszcz parafii katolickiej. Trzykrotnie w latach 1877-1885 zasiadał Wilhelm Porsch w pruskim parlamencie jako poseł wybrany z okręgu opolskiego. Jego bratanek, Felix Porsch (1853-1939), w późniejszym okresie znany polityk partii Zentrum, często odwiedzał w Opolu stryja, zyskując cenne przygotowanie do późniejszej kariery politycznej. W 1875 roku Porsch otrzymał pismo od rejencję opolskiej, w którym poinformowano go, iż zgodnie z ustawą o „wszystkich świadczeniach ze środków państwa”, która go obowiązuje, musi opuścić zajmowane dotąd przykościelne mieszkanie, które po sekularyzacji przeszło na własność państwa. Przez dziewięć lat żył odtąd „w skromnym pokoju wynajmowanym w klasztorze św. Wojciecha”. Dopiero po wygaszeniu kulturkampfu, w 1887 roku, mógł wrócić z powrotem do zajmowanego wcześniej mieszkania.

Porsch włożył wielki wysiłek w rozwój założonego przez Aloysa Gärtha szpitala św. Wojciecha, a przede wszystkim zainicjował założenie w 1893 roku połączonego z nim budynku sierocińca, na który „szczęśliwie“ przeznaczył prawie cały swój majątek. W 1894 roku został otwarty budynek „sierocińca Porscha“ (dziś gmach „Collegium Minus Uniwersytetu Opolskiego“), wkrótce uznany za ozdobę ówczesnego placu Wilhelma (pl. Kopernika). Znalazło w nim utrzymanie 80 dzieci.

Porsch planował również wznieść nowy szpital przy dzisiejszej ul. Katowickiej, udało mu się jednak tylko zakupić niezbędny w tym celu grunt. Pod koniec 1894 roku stan zdrowia Wilhelma Porscha pogorszył się tak bardzo, że nie mógł już prowadzić nabożeństwa w ostatni dzień starego roku i w nowy rok, przystąpił do ołtarza tylko na hymn „ Te Deum“. Wkrótce potem nie był w stanie już opuszczać łóżka i zmarł w nocy 20 stycznia 1895 roku. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 23 stycznia w kościele na Górce i w kościele św. Krzyża, gdzie zostało wystawione ciało zmarłego. Po nabożeństwie kondukt żałobny skierował się w stronę cmentarza. W roku następnym wdzięczni opolanie wystawili „czarny marmurowy krzyż na jego grobie“. Nie zachował się on jednak do naszych czasów. Wilhelm Porsch doczekał licznych zaszczytów, zarówno kościelnych i świeckich W 1878 roku został radcą duchownym, w 1882 roku komisarzem biskupim, w 1887 roku honorowym obywatelem Opola, a w 1892 roku honorowym kanonikiem katedry wrocławskiej. Pośmiertnie na jego cześć byłą „Neu-Str.“ (dzisiejsza ul. Kośnego) nazwano ulicą Wilhelma Porscha.

Ważniejsze źródła:

Emanuel Talar, Die Pfarrer der ehemaligen Kollegiatkirche zum hl. Kreuz in Oppeln seit Aufhebung des Kollegiatstifts im Jahre 1810, Oppeln [1924], s. 28-32.

Stanisław Sławomir Nicieja, Wzgórze Uniwersyteckie w Opolu. Ludzie i zabytki, fakty i legendy, Opole 2008, s. 86.

August Hermann Leugers-Scherzberg, Felix Porsch, 1853-1930. Politik für katholische Interessen in Kaiserreich und Republik, Mainz 1990, s. 6 i nast. Helmut Neubach, Porsch, Felix, [w:] Neue Deutsche Biographie 20 (2001), s. 637 i nast.