Jan Łangowski

Data urodzenia: 1904-02-04 Data śmierci: 1953-12-22 Zawód: dziennikarz Miejsce pochówku: pochowany na cmentarzu przy ul. Wrocławskiej, w 1986 roku ekshumowany i pochowany w alei zasłużonych na cmentarzu na Półwsi Inskrypcja:

Brak danych

Życiorys:

Jan Łangowski urodził się jako trzeci syn w kaszubskiej wielodzietnej rodzinie wiejskiego listonosza Adama Łangowskiego i jego żony, Marty z domu Kołodziej. Z jedenaściorga rodzeństwa wieku dorosłego dożyło dziewięcioro. Zakrzewo, rodzinna wieś Łangowskiego, była silnym ośrodkiem polski, od 1903 roku proboszczem był tu ks. Bolesław Domański (1872-1939), znany z propolskiej działalności, w latach 1933-1939 prezes Związku Polaków w Niemczech.

W Zakrzewie Jan Łangowski ukończył szkołę powszechną, następnie – korzystając z finansowego wsparcia ks. Domańskiego – uczył się w niemieckich gimnazjach w Złotowie (Flatow) i Debrznie (Preussisch Friedland), później zaś w średnich szkołach w nieodległych miejscowościach położonych w Polsce: w Pelplinie i w Chełmie nad Wisłą, gdzie w 1925 roku zdał egzamin dojrzałości.

Po maturze rozpoczął studia teologiczne w Fuldzie, z których po roku zrezygnował. Kontynuował naukę na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie, gdzie dzięki protekcji ks. Domańskiego Łangowski jednocześnie zatrudniony był w biurze Związku Polaków w Niemczech. Wkrótce Łangowski zmuszony został przerwać studia, ponieważ władze uniwersyteckie nie uznały jego polskiego świadectwa maturalnego. Pisywał w wydawanej w Niemczech prasie polonijnej, m.in. w „Dzienniku Berlińskim”, „Polaku w Niemczech” i „Młodym Polaku w Niemczech”, gdzie pod pseudonimem „druh Mietek” odpowiadał na listy młodych czytelników.

W 1931 roku przeprowadził się z Berlina do Opola aby objąć redakcję naczelną „Nowin Codziennych". Po latach pisał : „Opolszczyzna była dla mnie terenem zupełnie nowym. W poznawaniu ludzi i ich życia sporo pomogły mi doświadczenia pracy społecznej zebrane na terenach wychodźczych oraz dokładna znajomość ludności rodzimej ziemi złotowskiej i lubuskiej". Na stanowisku redaktora naczelnego „Nowin”, którego podtytuł „pismo poświęcone sprawom ludu polskiego na Śląsku”, dobrze określa jego zawartość, pozostawał Łangowski aż do wybuchu wojny w 1939 roku. Redakcja gazety mieściła się przy Augustinistr. (obecnie ul. Jana Łangowskiego), pismo ukazywało się sześć razy w tygodniu. Sam Łangowski zamieszkiwał wówczas na pobliskiej Goretzkistr. (obecnie ul. ks. Jana Dzierżona).

Podczas pracy w Opolu, w 1934 roku, dziennikarz ożenił się z Wandą Gozdek, z małżeństwa wkrótce urodziło się dwoje dzieci. Jan Łangowski był w tym okresie jedynym polskim dziennikarzem pracującym na Śląsku, który był członkiem Reichsverband der deutschen Presse. Od 1934 roku jak pisał Łangowski: „gazeta mogła wychodzić tylko wtedy, kiedy jej redaktor był członkiem związku”. Zwłaszcza w okresie hitlerowskim redakcja gazety często spotykała się interwencjami władz niemieckich, skutkującymi konfiskatą nakładu, rewizjami czy powodowaniem trudności w normalnym funkcjonowaniu gazety (np. poprzez blokowanie korespondencji). We wrześniu 1939 roku został aresztowany i po blisko miesięcznym przetrzymywaniu w opolskim areszcie, skierowany do obozu koncentracyjnego w Buchenwaldzie. Tam dotarła do niego w 1943 roku tragiczna wiadomość o śmierci żony w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Po wyzwoleniu obozu Łangowski pozostał na miejscu i jako kierownik Komitetu Polskiego Byłych Więźniów Buchenwaldu pomagał rodakom w poszukiwaniu rodzin i organizacji powrotu.

Wrócił do Polski dopiero w sierpniu 1945 roku. Odnalazł dzieci, wychowywane przez teściową, której pomagała wnuczka – córka siostry Wandy Łangowskiej – Wanda Idaszek. W 1946 roku Jan Łangowski poślubił siostrzenicę swej pierwszej żony, a z ich związku urodziły się dwie córki. Do pracy dziennikarskiej powrócił w 1946 roku, z początku w Zielonej Górze, następnie już na Górnym Śląsku. W 1949 roku ponownie osiadł w Opolu, gdzie objął redakcję opolskiego oddziału „Dziennika Zachodniego”. Współpracował też z nowymi opolskimi mediami – powstałą w 1952 roku „Trybuną Opolską” i uruchomioną w tym samym roku opolską rozgłośnią radiową. Zmarł nagle, według relacji jego przyjaciela Stefana Chmielnickiego, śmierć mogła być związana z silnymi emocjami, jakie wywołała w nim oglądana wspólnie poprzedniego dnia wystawa „Oświęcim oskarża”. Jego imię nosi opolska ulica w centrum miasta, przy której w latach 30. XX w. mieściła się redakcja „Nowin Codziennych” oraz Szkoła Podstawowa nr 9 w Opolu przy ul. Cmentarnej.

Ważniejsze źródła:

Jan Łangowski, Moja droga do Opola [w:] Pamiętniki Opolan, Kraków 1954, s. 149-178.

Antoni Maziarz, Jan Łangowski (1904-1953). Opolski dziennikarz i działacz narodowy [w:] Opolanie znani i nieznani. Okres międzywojenny, red. A. Dawid, Opole 2016, s. 187-206

Zdjęcia: