Józef Obuchowski
Data urodzenia: 1891-09-14
Data śmierci: 1955-01-04
Zawód: nauczyciel, muzealnik
Miejsce pochówku: Opole
Inskrypcja:
Brak danych
Życiorys:
Józef Obuchowski urodził się w Wilnie, jego ojciec był ślusarzem. Miał czworo rodzeństwa – dwie siostry i dwóch braci. Wkrótce rodzina przeniosła się do Pińska. Tu Obuchowski ukończył w 1911 roku średnią szkołę realną. W latach 1912-1915 studiował na Wydziale Budowlanym Politechniki Warszawskiej. W 1915 roku przerwał studia i wrócił do Pińska, aby wesprzeć matkę i siostry, gdyż bracia zostali wcieleni do wojska rosyjskiego, a ojciec wraz z warsztatami kolejowymi, gdzie pracował, został ewakuowany w okolice Homla. Do grudnia 1918 roku Obuchowski pracował jako nauczyciel w prywatnych szkołach, zarabiając na utrzymanie rodziny. W 1920 roku uczył w szkole podstawowej w Gniewie nad Wisłą. Jesienią 1921 roku Józef Obuchowski podjął pracę nauczyciela geografii w państwowym gimnazjum w Pińsku, gdzie przepracował cały okres międzywojenny. Równocześnie uzupełniał wykształcenie na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, uzyskując w 1926 roku dyplom „nauczyciela geografii i geologii szkół średnich”.
Był zapalonym krajoznawcą i aktywnym członkiem oddziału pińskiego Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego. W 1927 roku, jak donosił poświęcony tematyce krajoznawczej dwutygodnik „Ziemia”, „oddział piński Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego założył w Pińsku muzeum regionalne, bardzo na razie bardzo ubogie, lecz chętnie zasilane przez miejscowe społeczeństwo”.
Obuchowski szybko zaangażował się w prace muzealne, z początku dorywczo, później bardziej systematycznie, szczególnie kiedy został wiceprezesem pińskiego oddziału PTK. Swą pasję krajoznawczą zaszczepiał też uczniom prowadząc Koło Krajoznawcze Uczniów Gimnazjum w Pińsku.
Po wybuchu wojny i zajęciu wschodniej części Polski przez Związek Radziecki, 23 marca 1940 roku Obuchowski został aresztowany przez NKWD [radziecka służba bezpieczeństwa], a w maju 1941 roku zesłany na północ ZSRR. W październiku tegoż roku na mocy amnestii został zwolniony, udał się wówczas do Kazachstanu, gdzie pracował w polskiej szkole jako nauczyciel. Od 1944 do 1946 roku pracował jako technik do spraw sprawozdawczości w Swierdłowskim Urzędzie Irygacyjnym.
W wyniku tzw. „repatriacji” 15 czerwca 1946 roku przyjechał do Opola. Już 1 lipca tegoż roku objął równolegle dwie posady: nauczyciela geografii w I Gimnazjum i Liceum Męskim w Opolu (od 1951 roku koedukacyjne Liceum Ogólnokształcące TPD) oraz dyrektora Muzeum Miejskiego (od 1950 roku Muzeum Śląska Opolskiego). Jeden z jego opolskich uczniów, Tadeusz Olszański, wspominał: „profesor Józef Obuchowski czyli „Szkoda Ojca”, bo takie miał porzekadło, kiedy wlepiał nam dwóje z geografii […] był niezwykle pogodnym i optymistycznie do życia nastawionym człowiekiem i tego nas uczył oprócz równoleżników i współrzędnych”.
Bardzo trudna była druga praca Obuchowskiego – kierownictwo opolskiego muzeum. W swym pierwszym sprawozdaniu z 8 lipca 1946 roku Obuchowski scharakteryzował stan instytucji w następujący sposób: „Muzeum jest całkiem nie uporządkowane, katalogów nie ma, w salach muzealnych nieład, wiele eksponatów zginęło (w tej liczbie cała numizmatyka) dużo szaf uszkodzonych, prawie wszystkie zamki wyłamane. To samo jest i w bibliotece oraz w pracowniach i kancelarii”. W relacji z kolejnego miesiąca czytamy: „W miesiącu sprawozdawczym (tj. w sierpniu) kustosz Muzeum był zatrudniony od godz. 7 do godz. 20 z jednogodzinną przerwą obiadową, zawdzięczając czemu można było przygotować otwarcie muzeum na dzień 1 września. Na ten dzień personel muzeum składał się z: 1 kustosza, 1 siły pomocniczej, 1 sprzątaczki, 1 siły technicznej do konserwacji eksponatów i 1 palacza – razem 5 osób.” W swej pracy muzealnej Obuchowski wielką wagę przykładał do powiększania kolekcji etnograficznej, do legendy przeszły jego zabiegi w pozyskiwaniu przy pomocy uczniów „śląskiej rzeczy”. Uczniowie starszych klas I Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego w Opolu, gdzie Józef Obuchowski uczył geografii i prowadził Szkolne Koło Krajoznawcze, pełnili także w muzeum rolę przewodników.
Pracę w muzeum Józef Obuchowski zakończył 30 czerwca 1953 roku, jako nauczyciel pracował do nagłej śmierci, na początku roku 1955.
Ważniejsze źródła:
Akta personale Józefa Obuchowskiego, archiwum Muzeum Śląska Opolskiego
APO, zesp. 450, Muzeum Okręgowe Śląska Opolskiego
Stefan Czech, Józef Obuchowski (1891-1955). [Z cyklu:] Portrety Opolan. "Wczoraj, Dzisiaj, Jutro" 1977 R.10 nr 3/40 s.49-50
Kazimiera Zawistowicz, Z Polesia, „Ziemia” 1927, nr 23, s.473
Zdjęcia:
