Erdmann Raabe

(grób nie zachował się)

Ojcem Erdmanna Raabego był „zarządca dworski“ („herrschaftl. Wirtschafts-Amtsmann“) w Łowięcicach Friedrich Samuel Raabe (1771-1806). Matka, Friederike z domu Dibietz (1776-1851), była córką „inspektora stawów“ w Gorczycach (Gorschütz). Rodzina była ewangelicka.

Młody Raabe wstąpił do słynnego gimnazjum Marii Magdaleny we Wrocławiu, lecz już w 1820 roku, w wieku 15 lat znalazła się w Opolu, gdzie rozpoczął naukę u mistrza drukarskiego Carla Benjamina Feistela (1773-1827), który był mężem jego kuzynki Johanny Elisabeth. Syn Erdmaana, Gustav, opisywał ten czas: „podczas swej długiej praktyki u Feistla musiał mój ojciec spać w nieogrzewanym pokoju na stychu i w związku z ciężkimi zimami, jakie wówczas panowały, dorobił się reumatyzmu“. W 1824 roku Erdmaan Raabe został „wyzwolony“ w fachu drukarskim [„wyzwolinami“ nazywano uzyskanie uprawnień czeladniczych]. Przeniósł się do wrocławskiego wydawnictwa „Grass, Barth & Co“, gdzie spędził pół roku. Następnie przez dwa lata pracował w firmie „Friedrich August Brockhaus“ w Lipsku, gdzie od 1809 roku wydawano „Conversationslexikon” – poprzednika słynnego „wielkiego Brockhausa“ –, której nowe wersje wciąż pojawiają się w kolejnych wydaniach.

W 1829 roku Raabe powrócił do Opola, gdzie na prośbę kuzynki, której mąż zmarł w 1827 roku, podjął się kierownictwa w firmie Feistla. W 1828 roku drukarnia musiała jednak oddać tytuł „królewskiej drukarni rejencyjnej“ na rzecz konkurującej z nim w Opolu firmy Weilshäusera.

W 1830 roku Raabe stał się obywatelem Opola i za 2000 talarów odkupił od kuzynki‚ „wraz ze wszystkimi urządzeniami maszynowymi i zasobami“ drukarnię Feistla, mieszczącą się na Przedmieściu Bytomskim 18. Ponieważ Raabe chciał rozwijać i modernizować zakład, nabył działkę położona przy Rynku 29 i zabudował ją do własnych celów. Jego zakład obejmował wówczas: dwie maszyny drukarskie, drukarnię dziełową i litograficzną, litografiernię, introligatornię i sklep papierniczy. Prawdopodobnie za namową klientów drukarz w 1833 roku nazwał zakład swoim nazwiskiem „Erdmann Raabe“.

W latach 1829-1832 drukowano tu „Oberschlesische Zeitung“. Od 1832 do 1838 roku także dwa razy w tygodniu „Der Bote aus Oberschlesien“. Od 1835 roku Raabe drukował „Oppelner Kreisblatt“, a od 1841 roku – naprzemniennie z Weilshäuserem – tygodnik „Oppelner Stadt-Blatt“. Ukazywały się tu tez druki w języku polskim, np. 1840 roku w drukarni Raabego wydrukowano polskojęzyczny modlitewnik księdza Hlubka z Zimnic Wielkich.

W 1837 roku Erdmann Raabe ożenił się z Valerie Pfeiffer (1818-1883), córką bogatego opolskiego fabrykanta skór Georga Pfeiffera (1767-1838), który posiadał garbarnię przy ul. Krakowskiej, i jego żony Eleonore z domu Schindler. Para ta doczekała 13 dzieci, z których czworo najmłodszych zmarło. Oskar (1838-1881) i Gustav (1853-1940) kontynuowali drukarską działalność ojca.

Syn Gustav charakteryzował swego ojca następująco: „Mój ojciec […] był skromny, bardzo honorowy i sumienny, dlatego był niezwykle szanowanym człowiekiem […]. Dla każdego miał ciepłe, współczujące serce […]. Był nadzwyczajnym ojcem – miłym, łagodnym i wyrozumiałym, nie tolerował jednak żadnych nieprawości. W tym względzie był mocno wspierany przez moją matkę.“ Dalej Gustav pisał: „swój „interes drukarski“ prowadził do śmierci sam, będąc jednocześnie radnym miejskim”. Żona natomiast niemal sama wychowywała trzynaścioro dzieci i prowadziła gospodarstwo domowe , w którym „zgodnie z ówczesnym zwyczajem musiało być zapewnione miejsce także dla pracowników i czeladników”.

W 1857 roku Raabe nabył ogród położony pod adresem Wilhelmstal 14 (Pasieka) jako „miejsce wypoczynku dla rodziny”. Krewny, dworski ogrodnik Wollenky z Carlsruhe (Pokój k. Namysłowa) uprawiał w nim kwiaty, owoce i warzywa.

Jak wspominał Gustav, jego rodzice podczas uroczystych obchodów srebrnego wesela w 1862 roku od swych gości otrzymali wiele „wyrazów miłości i uznania”. Jednak stan zdrowia Erdmanna pogarszał się, dawał o sobie znać reumatyzm, nie ustępujący mimo kuracji w Baden pod Wiedniem. Erdmann Raabe zmarł w 1865 roku i 10 listopada tego roku został uroczyście pochowany w rodzinnym grobowcu.

Ważniejsze źródło:

APOP 45-3179; Akte Raabe.